Door zijn ontstaansgeschiedenis is de Kapel O.L. Vrouw ter Nood onlosmakelijk verbonden met de Tweede Wereldoorlog en de bevrijding van Tilburg op 27 oktober 1944. In de kapel bevinden zich meerdere objecten die aan deze periode herinneren. Deze worden hieronder beschreven.
In 2012 werd de kapel genomineerd als een van de vijf meest levende oorlogsmonumenten in Brabant en sinds 2015 staat de marmeren kapel op de lijst van rijksmonumenten, een erkenning van zijn culturele en historische waarde. Hoewel dit oorlogsmonument wat verscholen ligt in het centrum van Tilburg, heeft het een diepgaande betekenis.
Architect Jos Schijvens ontwierp dit moderne asymmetrische gebouw. In de noordgevel een schitterend glas-in-betonraam van Daan Wildschut. Maria beschermt in het tafereel de burgers van Tilburg tegen het oorlogsgeweld (de vuurspuwende draak). Lees meer over de architectuur van de Kapel Onze Lieve Vrouw ter Nood.
Objecten ter herinnering aan de oorlog
Herdenkingsboek Tilburgse oorlogsslachtoffers
Achter in de kapel, die nog veelvuldig wordt bezocht, ligt in een vitrine een uniek Herdenkingsboek met de titel ‘Het Leven van Gestorvenen is neergelegd in de Herinnering der Levenden’.
De eerste versie van het herdenkingsboek werd in 1964 door kunstenaar Kees Mandos (1913-2001) speciaal voor de kapel gekalligrafeerd. Mandos, geboren in Tilburg, schilderde niet alleen, maar schreef ook sterk katholiek getinte gedichten. In dit boek dat in 1974 gestolen werd, waren de namen opgetekend van ruim 300 Tilburgers die door het oorlogsgeweld tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen in Nederland en Nederlands-Indië.
Toen ook de tweede versie van het boek, eveneens van de hand van Kees Mandos, in 1980 werd gestolen vervaardigde Kees Koster (1920-2013) een nieuw gedachtenisboek voor de kapel. Kees Koster dook tijdens de Tweede Wereldoorlog onder in Tilburg en bleef daar ook wonen. In zijn vrije tijd was hij een verdienstelijk kunstenaar.
Ter gelegenheid van de 75ste verjaardag van de bevrijding van Tilburg (2020) werd een nieuwe versie van het boek gemaakt. Dit monnikenwerk leidde tot een, nog nooit eerder gemaakt, uitgebreid overzicht van 850 oorlogsslachtoffers, die tijdens de oorlogsperiode op welke wijze dan ook een relatie met Tilburg hadden. Burgers, militairen, onderduikers en religieuzen. Een zegelblok met het wapen van Tilburg, aan een lint in de stadskleuren blauw en geel, doet dienst als datumbladwijzer.
Dagelijks wordt een bladzijde uit het boek op datum omgeslagen zodat de herinnering aan de slachtoffers levend blijft.
Bel 15e Schotse infanteriedivisie
De bel, die de Schotse bevrijders in 1944 aan de Tilburger Louis van Riel overhandigden, heeft sinds 26 oktober 2019 een functionele herbestemming in onze kapel gekregen. “De Schotse Liberty bell” is afkomstig van een brandweerwagen van de 15de Schotse infanteriedivisie en is een tastbare herinnering aan het vreugdemoment in 1944, toen de Schotten door de Heuvelstraat reden. Hans van Poppel, die de bel in beheer nam nadat Louis van Riel verhuisde, is zichtbaar opgelucht en is blij dat de bel in Tilburg blijft.
Lees meer over de Schotse bel in het artikel “Schotse bel zal jaarlijks herinneren aan de bevrijding“.
Gedenkteken Coba Pulskens
Coba Pulskens (1884-1945) was een Tilburgse verzetsstrijder. Ze bood in de Tweede Wereldoorlog onderdak aan onderduikers: aan Joden, verzetslieden en piloten. Pulskens werd op 9 juli 1944 door de sicherheitspolizei gearresteerd en naar Ravensbruck afgevoerd waar ze in 1945 overleed.
Op 27 oktober 1984 kreeg de gemeente Tilburg een geëtste metalen plaquette aangeboden door het 83ste Squadron van de Royal Air Force.
Dit gedenkteken kreeg een plaats in onze kapel en toont de afbeelding van een vliegtuig en de kapel van St. Michael in Coningsby. In deze kapel in Engeland wordt de vlag bewaard die Coba Pulskens gebruikte bij het toedekken van drie vermoorde piloten.
Plaquette “Tilburg 50 jaar Bevrijd”
De plaquette van keramisch kunstenaar Jan Duyvekam, met de tekst “27 oktober 1994 Tilburg 50 jaar bevrijd”, is geschonken door de Gemeente Tilburg en aangeboden door voorzitter Theo Clijsen van het Oranje Comité ter gelegenheid van Tilburg 50 jaar bevrijd.
Boekje en fietsroute “Maria in Tilburgse Bevrijdingsmonumenten”
Ter gelegenheid van 75ste herdenking van de bevrijding van Nederland is heeft de onze stichting een boekje uitgegeven met als titel “Maria in Tilburgse bevrijdingsmonumenten: volksdevotie duizendvoudig in straatbeeld”. Het beschrijft alle bevrijdingsmonumenten in Tilburg. De teksten zijn van Paul Spapens, de illustraties van Jofke van Loon.
U kunt het boekje Maria in bevrijdingsmonumenten en de bijbehorende fietsroute kaart gratis downloaden.
Devotieprentje “Maria Bescherm Tilburg”
Het devotieprentje “Maria Bescherm Tilburg” is in 2020 uitgebracht in samenwerking met de Hasseltse Kapel. Op de voorkant staat een mantelmadonna die de stad en de inwoners van Tilburg beschermt. Deze illustratie is van Jofke van Loon. Op de achterzijde staat een gedicht van Jace van de Ven.
U kunt dit devotieprentje gratis downloaden.
